Marcinowice

By | 20 kwietnia 2015

Miejscowość Marcinowice leży na lekko pofałdowanym terenie Równiny Świdnickiej, na wysokości pow. 200 m n.p.m.

Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1204 r. jako osadzie rodowej Marcina. Ze średniowiecznej historii Marcinowic wiadomo, że istniała tu osada targowa i kościół. Osadnictwo na tym terenie sięga jednak kilku wieków wstecz. Wg informacji urzędu gminy w okolicy Marcinowic zarejestrowano 13 stanowisk archeologicznych, m.in. starożytnych, kultury przeworskiej, łużyckiej, prapolskiej i wczesnopolskiej.

DSC_0133

Po raz pierwszy nazwa “Martinouici” (“Marcinowicy”) jako wsi należącej do potomków Marcina odnotowana została w dziele “Codex Diplomaticus non epistolarsis Silesiae” w tomie I obejmującym lata 971 – 1204 .

Nazwa miejscowości zmieniała się, choć jej źródłosłów pozostał. W XVIII tomie “Codex diplomaticus Silesiae” w roku 1318 wieś nazywa się ?in Martina Vilaa”, “Villa Martini”. Nazwa Marcinowice na przestrzeni wieków ulegała wielu przekształceniom, zachowując jednak swój główny trzon. Od 1677 roku wieś nosi już w pełni niemiecką nazwę “Merzdorf’, a później aż do 1945 r ?Gross Merzdorf”. W Polsce mają być jeszcze trzy miejscowości o tej nazwie.

Jak na tak starą wieś posiada niewiele zabytków, głównie z powodu wojny trzydziestoletniej. Dokument autorstwa M. Treblina z 1641 r. podaje, że Marcinowice zostały w większej części zniszczone.Głównym zabytkiem jest wzniesiony na bazie renesansowej, z ok.1500 r., świątyni – barokowy kościół św. Wacława.

DSC_0167

Od 1667 r. parafię obsługiwali duszpastersko jezuici ze Świdnicy. Z chwilą zaistnienia w Śmiałowicach samodzielnej placówki duszpasterskiej w XVIII w., kościół w Marcinowicach został przyłączony do tej wspólnoty i do chwili obecnej stanowi kościół filialny średniowiecznej parafii w Śmiałowicach.

Świątynia została rozbudowana w początkach XVIII w. Remontowany i restaurowany był także w latach 1830, 1871, 1920, następnie w roku 1964 oraz ostatnio w roku 2003.

Kościół jest wzniesiony na planie krzyża greckiego o wnętrzu nakrytym sklepieniami kolebkowymi z lunetami. Wystrój barokowy pochodzi z okresu rozbudowy (ołtarz główny i dwa ołtarze boczne). Cenne są także: chrzcielnica neogotycka z XIX w., ambona z malowidłami ewangelistów z przełomu XVIII i XIX w. a także barokowe obrazy św. Józefa, św. Ignacego Loyoli, św. Franciszka Ksawerego, ofiarowania NMP w Świątyni oraz dziewiętnastowieczne naczynia liturgiczne i monstrancje a także 14 stacji Drogi Krzyżowej.

Młodszym zabytkiem jest znajdujący się obok bramy kościoła grób rodziny “Hilcher z Guhlau” z lat 20. XX w., który nie wiadomo dzięki czemu ocalał na starym, zniwelowanym cmentarzu obok kościoła.

Na wschód od Marcinowic wznosi się sięgający 718 m n.p.m. Masyw Ślęży, niegdyś świętej góry Słowian. Sudety zaczynają się kilkanaście kilometrów na południowy zachód od wsi.

Przez wieś przebiega bardzo stary trakt, stanowiący obecnie drogę międzynarodową krzyżujący się z jeszcze starszym traktem podsudeckim znanym już z czasów rzymskich. W Strzelcach istnieje średniowieczne mistyczne skrzyżowanie ówczesnych 5 dróg, na rozstaju których stoi kapliczka.

DSC_0179

 

Wieś Marcinowice zawsze stanowiła centrum dla okolicznych wsi. Od 1945 roku była siedzibą władz gminnych. Podlegała reformie administracji państwowej z 1950 roku i z 1974.

Obszar gminy był różny w okresie powojennym. Po roku 1945 zasiedliło wieś sporo osób z tzw. przedwojennej inteligencji. Tym bardziej było dziwne, ze wieś nie miała budynku na gminną szkołę zbiorczą, która w latach 70. była jednym ze szczebli nauczania – siedziba gminy nie miała dużej szkoły i własnej parafii!

Parafia do dziś pozostała w średniowiecznym kształcie, Marcinowice nadal należą do parafii św. Wawrzyńca w Śmiałowicach.

W latach 1988 – 1996 staraniem społeczeństwa Marcinowic i władz gminy wybudowano i oddano do użytku szkołę na 360 dzieci, stanowiącą obecnie Publiczne Gimnazjum w Marcinowicach, które przyjęło (14 czerwca 2002 r.) jako swego patrona młodopolskiego poetę i piewcę gór Kazimierza Przerwę – Tetmajera, oraz 6 – klasową szkołę podstawową.

DSC_0153 DSC_0145 DSC_0160

Wieś jest siedzibą władz gminnych zarządzających obszarem 19 sołectw. Siedziba władz mieści się przy ul. J. Tuwima 2.

DSC_0172

Przez ostatnie 50 lat XX w. wieś przeżywała wzloty i upadki. Jako wieś gminna była siedzibą wielu firm i instytucji, m.in.: Spółdzielni Kółek Rolniczych, Gminnej Spółdzielni ?Samopomoc Chłopska”, Spółki “MARKOM” oraz kilkakrotnie przekształcanej spółki ?Zakład Usług Wodnych i Komunalnych” należącej do gminy i zarządzającej całą siecią gminnych wodociągów. Marcinowice posiadają też posterunek policji, pocztę [przed wojną w Marcinowicach również istniała tego typu placówka], remizę Ochotniczej Straży Pożarnej, kiedyś – stację kolejową, dwa hotele z restauracjami, stację benzynową.

 

Od kilkudziesięciu lat funkcjonuje Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna “Odnowa”, która przetrwała wszystkie historyczne zawirowania.

Jako jedyna wieś w gminie posiada podział na ulice noszące nazwy.

W roku 1991 oddano do użytku pierwszą w gminie, a jedną z pierwszych w ówczesnym województwie wałbrzyskim oczyszczalnię ścieków.

DSC_0128

Na przełomie XX i XXI w. Marcinowice straciły charakter rolniczy, jednakże w tym właśnie okresie miejscowość a właściwie droga Wrocław – Świdnica były blokowane przez rolników z Samoobrony i jej sympatyków.

Na zmianę charakteru wsi znaczny wpływ miały nowowybudowane osiedla przy ul. Sportowej oraz Osiedle Nowe, zamieszkałe przez miejscową inteligencję techniczną, i ekonomiczną oraz inne osoby niezwiązane z rolnictwem.

Wg stanu na 31.12.2002 r. Marcinowice liczą 807 osób.

Informacje zaczerpnięto z książki “Historia gminy Marcinowice”

Dodaj komentarz

comments