Krasków

By | 20 kwietnia 2015

Krasków jest niewielką wsią sołecką położoną na Równinie Świdnickiej nad rzeką Bystrzycą odległą o 7 km od gminnych Marcinowic.

Leży na wysokości ok. 200 m n.p.m., zaś okoliczne wzniesienia sięgają 215 m n.p.m. (Stromnica). Okolica, podobnie jak cała Równina Świdnicka jest prawie bezleśna, poza niewielkim kompleksem nad brzegami rzeki Bystrzycy i posiada dobre warunki klimatyczno – glebowe do rozwoju rolnictwa. W pobliżu wsi znajdują się także złoża granitu (Gołaszyce, Siedlimowice, Gola) oraz kwarcu (Krasków), częściowo eksploatowane.

Wieś ma długą historię, która rozpoczyna się od pierwszej zapisanej wzmianki z 1250 r. (Regesten zur schlesischen Geschichte 722), gdzie nazwę wsi odnotowano jako Crazcov. W ciągu wieków nazwa miała różne brzmienie: Kraczka – 1550 r., Cratzke – 1591 r., Kretzkau – 1743 r., Krazzig – 1783 r, Kratzkau – 1945 r. Nazwa wsi pochodzi prawdopodobnie od imienia Kraczek.

Ok. 1350 r. nad rzeką Bystrzycą, ?Za panowania Bernarda Statecznego lub Bolka Małego” wzniesiono niewielki zameczek obronny, którego opis, niestety, nie zachował się do naszych czasów. Wiemy tylko, że miał kształt litery L i pozostały po nim fragmenty fundamentów i renesansowe obramowanie drzwi wejściowych, wtopione w obecną barokową budowlę pałacyku.

Wieś Krasków, podobnie jak większość wsi gminy Marcinowice przez pewien czas była własnością opactwa augustianów we Wrocławiu, od końca XV w. należała do rodziny Seidlitz Zedlitz – jednego ze starszych rodów szlacheckich Dolnego Śląska. Pierwszym wymienionym właścicielem był Jan von Seidlitz, starosta Księstwa Świdnicko – Jaworskiego w latach 1480 – 1509. Herb rodziny stanowiły trzy poziomo ułożone czerwone ryby na białej tarczy, wzbogacone później o dodatkowe elementy.

M. Treblin w wykazie ?Wsi spalonych w wyniku wojny trzydziestoletniej” z 1641r podaje informację o zniszczeniach dokonanych w Kraskowie: ?wypalony i zniszczony z wyjątkiem jednego domu”.

Zamek od 1611 r. stanowi własność Zygmunta von Zedlitz, dworzanina Fryderyka I, który rozpoczyna jego przebudowę na rezydencję.

W latach 1633 – 1667 zamek został zniszczony w czasie trwania wojny trzydziestoletniej, a w pół wieku później ponownie zniszczony przez pożar. Po pożarze, ówczesny właściciel David Zygmunt Zedlitz und Leipe z pomocą architekta Fischera von Erlach w 1746 r. przebudował zamek w okazały barokowy pałac, który przetrwał w prawie niezmienionym kształcie do dnia dzisiejszego. Dowodzą tego zachowane rysunki Wernera z okresu przed przebudową oraz Duncera z połowy XIX w.

Obecny obiekt zaliczany jest do zabytków pierwszej klasy, stanowiąc przykład wysokiej rangi artystycznej i architektonicznej budowli barokowej.

Kwadratowa bryła podpiwniczonego, dwukondygnacyjnego budynku z mansardowym dachem posiada bogate rozwiązanie fasady głównej, ozdobionej rzeźbami figuralnymi.

Obiekt położony jest w parku i otoczony oficynami, w których w przeszłości znajdowały się pomieszczenia mieszkalne, stajnie i wozownie.

Zedlitzowie pozostają właścicielami Kraskowa do połowy XIX w. Do rodziny należały także Imbramowice, Pastuchów, Księginice, Gołaszyce, Śmiałowice i Stary Zamek w Książu – Książ wykreślony w jednej wersji . Córka Juliusza Zedlitz – Anna Elżbieta poślubiła bowiem w 1699 r. Jana Henryka III Hochberga, brata ówczesnego właściciela Książa.

W roku 1848 dobudowano do pałacu werandę i utworzono park, którego architektem był Peter Josef Lenne, Królewski Generalny Dyrektor Ogrodów, m.in. projektant ogrodów w San Succi.

W roku 1903 przeprowadzono renowację pałacu, a w 1924 przebudowano główną oficynę. Pałac zmieniał właścicieli. Do wybuchu II wojny światowej pozostawał w rękach rodziny von Salisch(podobnie jak pałac w Śmiałowicach). W czasie wojny uniknął zniszczeń. Nie licząc pobytu Rosja w pałacu. Po roku 1945 stanowił obiekt mieszkalny pracowników miejscowego Państwowego Gospodarstwa Rolnego.

Jak wiele zabytków nie posiadających właściwego gospodarza, popada w kompletną ruinę. W latach 80-tych XX w. zapada się mansardowy dach. Ponieważ prawnie stanowi własność Państwowego Funduszu Ziemi, w roku 1992 w ramach komunalizacji mienia, wynikającej z obowiązujących od 1990 r. ustaw o samorządzie gminnym, staje się własnością Gminy Marcinowice. W roku 1993 ówczesny Zarząd Gminy kierowany przez wójta Waldemara Budzyńskiego, sprzedaje zrujnowany obiekt austriacko – niemieckiej spółce ?Gamko”, reprezentowanej przez pana Thomasa Gamperla, Austriaka z Wiednia.

Akt notarialny określał odrestaurowanie obiektu przez nowych właścicieli w ciągu 10 lat, z przeznaczeniem na hotel i centrum kultury. Gmina zwalnia z podatków nowych właścicieli.

Pałac zostaje odrestaurowany w szybkim tempie dzięki zaangażowaniu nowych właścicieli, pomocy władz gminnych i wojewódzkich, zaangażowaniu ówczesnego konserwatora zabytków – pana Andrzeja Kubika oraz miejscowego przedstawiciela firmy, pana Mieczysława Brzozowskiego. Ruiny przekształcają się w ?Hotel Zamek Krasków”.

18 października 1996 r. uroczyście obchodzono 250 lecie istnienia pałacu. Zamek przyjmuje pierwszych gości. Należą do nich członkowie Akademii Mozartowskiej. Wiosną 1997 roku odbywa się uroczyste otwarcie obiektu. Od tej pory odgrywa on pozytywną role w życiu wsi i gminy, stanowiąc wizytówkę i bodziec przemian w regionie i okolicy.

Sam Krasków, jako osada głównie służebna wobec zamku nigdy nie miał zbyt wielu mieszkańców ani gospodarstw rolnych. W latach 80-tych XX w. istniało tu tylko 6 gospodarstw indywidualnych oraz zakład Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej.

Nie wzrosła liczba ludności. Na przestrzeni lat przedstawiała się ona następująco:

Ÿ         1900 – 142 mieszkańców

Ÿ         1942 – 90 mieszkańców

Ÿ         2002 – 64 mieszkańców

We wsi od lat funkcjonuje Posterunek Wodowskazowy Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej.

Od 1993 roku próby eksploatacji miejscowego kwarcu podejmuje firma: Kopalnia Kwarcu Żyłowego “Krasków”.

 

Informacje zaczerpnięto z książki “Historia gminy Marcinowice”

Dodaj komentarz

comments