Gruszów to średniej wielkości wieś sołecka leżąca na Równinie Świdnickiej na wysokości ok. 200 m n.p.m., ok. 3 km na zachód od gminnej wsi Marcinowice, na skrzyżowaniu lokalnych dróg łączących Marcinowice, Wilków i Pszenno.
Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1369 r., ale archeolodzy ustalili dwa wcześniejsze miejsca osadnicze o nieokreślonej tożsamości.
Do roku 1945 wieś nosiła nazwę Birkholz, co wg słownika topograficzno – statystycznego J. G. Knie z 1845 r. oznaczało “drzewo z brzozy”. Obecna polska nazwa wg wydawnictwa “Nazwy geograficzne Śląska” jest nazwą dzierżawczą od śląskiego nazwiska Grusza lub topograficzną od wyrazu “grusza”. Nazwa wsi nie pojawia się zbyt często w dokumentach, choć na pewno nie jest młodszą od okolicznych miejscowości. Być może nie wyróżniała się niczym szczególnym w średniowieczu.
Nazwa wsi występuje w wykazie ilości chłopów i łanów we wsiach księstwa świdnickiego” z dnia 25.VIL1576r.W tym dniu właścicielem części wsi był Ernest Zedlitz, do którego należało 3 chłopów, 4 łany i 6 prętów.
Wojna trzydziestoletnia (1618 – 1648) spustoszyła okolice Świdnicy, wśród nich był także Gruszów. W wykazie z 1641r. wsi spustoszonych w wyniku wojny znajduje się zapis: “Gruszów – zniszczony całkiem, 4 domy odbudowane”.
Historia pozostawiła we wsi także widoczne ślady: do najstarszych należy łaciński krzyż pokutny, wolnostojący po lewej stronie drogi do Stefanowic. Zachowały się też resztki wyznaniowego cmentarza ewangelickiego.
Do najciekawszych zabytków należy jednak pałac w stylu neobarokowym i neorenesansowym o zabarwieniu niderlandzkim z lat 70. XIX w. oraz otaczający go park, który pierwotnie posiadał prawie 18 ha powierzchni, w tym staw z wyspą, który spełniał nie tylko funkcje rekreacyjne, ale także retencyjne – spiętrzał wody przepływającego przez park strumienia dla celów gospodarczych.
Historię pałacu i jego kolejnych właścicieli, począwszy od połowy XVI wieku, znamy dzięki przekazowi Zimmermanna. W 1550 roku właścicielem Gruszowa był Krzysztof Temritz, w 1594 – Georg von Seidlitz, a w 1619 roku – Hans von Schindel. Następnym posiadaczem miejscowości był Georg von Taubadel, a po 1694 roku – Georg Hermann von Taubadel. W 1707 roku posiadłość należała już do Bernharda von Czettritz auf Piltzen, a w 1733 roku do Sophie Magdalene von Bredow z domu von Sommerfeld. W 1779 roku majątek przeszedł w posiadanie Sophie Tugendreich von Hohendorf a następnie pani von Stryk. W 1845 roku właścicielką Gruszowa była Zofia Karolina von Dresky z domu von Buddenbrock, a w 1876 r. pani von Dresky z domu Nimptch. W latach 1905 -1930 majątek należał do Hermana von Dresky.
Pałac w Gruszowie pochodzi z drugiej połowy XIX wieku. Jest to budynek założony na rzucie prostokąta, murowany i tynkowany, podpiwniczony i dwutraktowy. Posiada dwie kondygnacje oddzielone profilowanym gzymsem międzykondygnacyjnym, płaski gzyms wieńczący i mansardowy dach z lukarnami. Wejście do pałacu usytuowane od strony parku stanowi okazały portyk wsparty na czterech kolumnach doryckich dźwigających taras. Obecny wygląd pałacu jest zapewne wynikiem ostatniej przebudowy z końca XIX wieku.
Budynek pałacowy oddzielony jest od zabudowy folwarcznej drogą prowadzącą przez wieś. Niewielki park typu swobodnego został założony przy okazji budowy pałacu, czyli po połowie XIX wieku. Przemawia za tym przeciętny wiek drzewostanu liczącego około 120 lat. Według mapy z 1881 roku pierwotny teren parku był nieco mniejszy. Od strony drogi park zamknięty był murem, którego resztki wraz z bramą wjazdową zachowały się do chwili obecnej. Przy drodze usytuowane są również dwa niewielkie budynki gospodarcze z tego samego okresu, co pałac.
Dojazd do portyku możliwy był pierwotnie drogą prowadzącą od bramy i okrążającą pałac od strony zachodniej. Od wschodu bowiem znajdował się niewielki klomb drzewny, którego pozostałością są rosnące tam obecnie lipy i jesiony. Przed fasadą północną znajdowała się polana, na której rośnie żywotnik zachodni. Polana ta wydłużona była w kierunku północnym i obsadzona swobodnie zakomponowanymi klombami drzewnymi, składającymi się głównie z jesionów, jaworów i lip. Rośnie tu również sosna wejmutka oraz sosna czarna.
Na wschód od pałacu rozciągała się duża polana, na której rosły pojedyncze drzewa: modrzew, jesion i klon. Park oddzielają od drogi luźno rosnące drzewa. Kiedyś był tam prawdopodobnie szpaler jaworów. O randze tego niewielkiego parku i jego ambicjach dendrologicznych świadczą wprowadzone tu drzewa, a w szczególności tulipanowiec rosnący na południowo-zachodnim krańcu założenia parkowego.
Na skraju posiadłości założono cmentarz, który początkowo służył właścicielom jako rodowy, a później całej wsi. Do niedawna można był rozróżnić ruiny kaplicy cmentarnej i resztki ogrodzenia.
Po roku 1945 ostatnim właścicielem majątku w Gruszowie był, do chwili rozwiązania, Kombinat Państwowych Gospodarstw Rolnych Świdnica.
Budynki folwarczne po wojnie wykorzystywane były przez Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjną. Obecnie znajdują się w rękach prywatnych bądź stanowią mienie komunalne gminy.
Park wpisany do rejestru zabytków, był użytkowany przez Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjną “Odnowa” w Marcinowicach, lecz mimo nadania mu w latach 80. XX w. statusu parku wiejskiego, nie posiadał właściwej opieki i uległ znacznej degradacji.
Podobny los spotkał pałac, który stanowił mienie Państwowego Funduszu Ziemi i na przełomie lat 80. – 90. XX w. przez ówczesne władze województwa wałbrzyskiego został przekazany prywatnemu właścicielowi jako rekompensata za mienie pozostawione na wschodzie. Długo stał niezamieszkały i niewyremontowany.
Obecni właściciele odrestaurowali pałac, który znów zachwyca swą świetnością http://www.palac-gruszow.pl/
Wieś Gruszów zawsze należała do niewielkich osad i wg dostępnych źródeł liczyła:
Ÿ 1900 r. – 179 mieszkańców
Ÿ 1942 r. – 179 mieszkańców
Ÿ 2002 r. – 102 mieszkańców
Gruszów jest wsią typowo rolniczą. W okolicy słynie z dużego zaangażowania społecznego mieszkańców.
Pod koniec lat 80. ubiegłego wieku mieszkańcy wsi wybudowali w czynie społecznym przy finansowej i organizacyjnej pomocy gminy asfaltową drogę przez wieś. Na początku lat 90. XX w. nie czekając na program wodociągowania gminy, wspólnie z mieszkańcami Stefanowie wybudowali odcinek wodociągu długości blisko 5 km, włączony następnie w gminną sieć wodociągową. Motorem tych działań była ówczesna sołtys wsi Pani Helena Błońska, do dziś zresztą pełniąca tę funkcję.
Wieś nadal żyje z produkcji rolnej, ale gospodarstwa są niewielkie i znaczna część mieszkańców utrzymuje się z pracy w innych zawodach.
Do głównych upraw należą: pszenica, kukurydza. Uprawia się także buraki cukrowe, ziemniaki. Utrzymuje się niewielka hodowla bydła i trzody chlewnej.
Wieś należy do parafii p.w. św. Wawrzyńca w Śmiałowicach.
Informacje zaczerpnięto z książki “Historia gminy Marcinowice”